Van Ella tot Eva

november 2014
Het begon met een krantenbericht over een bijna-ongeluk op het spoor. Een bejaarde vrouw wordt nog net op tijd door een meisje weggetrokken voor een aanstormende trein.
Begin april 2011 schreef ik op basis van dit bericht een voorzichtig beginnetje aan een boek dat ik de werktitel Ella meegaf, naar de naam van de hoofdpersoon.
In mei stuurde ik uitgeverij Lemniscaat, de eerste hoofdstukken en kreeg per e-mail de volgende reactie:

‘Wat een prachtige personen spreken er uit deze pagina’s. Ik zag Ella vanaf het eerste ogenblik voor me. (…) Dank je wel voor deze eerste bladzijden! Ik voel me vereerd dat ik ze heb mogen lezen, maar het is ook een marteling, want ik meen wat ik hierboven schreef: ik wil meer.’ Juli 2011 was het verhaal in ruwe versie af. De werktitel Ella had ik inmiddels veranderd, eerst in De trein van 9:07 en later in Vertraging. De uitgever reageerde ook nu weer enthousiast: ‘Wat een prachtig verhaal. Aangrijpend, levend, confronterend (…) in één ruk uitgelezen.’

Later temperde de uitgever het enthousiasme. Het verhaal werd hier en daar wat afstandelijk gevonden. Een dergelijke kritiek  kreeg ik ook van een aantal meelezers, waaronder mijn broer Aad, meelezer van het eerste uur. Ik liet het boek in wording  rusten, schreef een prentenboek, een musical en nam een tijdrovende opdracht  aan van uitgeverij Malmberg.

September 2012 besloot ik het weer op te pakken, ik veranderde de naam van mijn hoofdpersoon van Ella in Eva (er wonen twee Ella’s bij mij in de buurt), en haalde met de kritiek in mijn achterhoofd (don’t tell, show!) het verhaal hoofdstuk voor hoofdstuk door de machine.
De uitgever zag geen verschil met de eerste versie:

‘Wat mij opvalt is dat met name Eva niet tot leven komt. Je blijft haar van een afstandje bekijken. (…) Ik denk dat dit manuscript niet rijp is voor publicatie.’

Meelezer Aad deelde hun kritiek niet, hij vond het verhaal sterk verbeterd. Hij wilde wel meer weten over mevrouw de Graaf, de bejaarde vrouw, waarop ik besloot haar een verleden te geven door flashbacks in het verhaal op te nemen, geschreven in de eerste persoon en de tegenwoordige tijd.
De uitgever vroeg ik aan te wijzen op welke momenten het verhaal nog altijd te afstandelijk was, dan zou ik daar opnieuw naar kijken. Er werd niet op ingegaan:

‘ Ik vraag me oprecht af of je een YA-roman moet willen schrijven en ook of je dat vanuit een meisje moet willen doen.’

Er sprak dermate weinig vertrouwen uit in mijn verhaal dat ik het terugnam en na een poosje opstuurde aan uitgeverij De Fontein, die het graag wilde uitgeven.
Ondertussen bleef ik sleutelen aan het verhaal, ik voegde flashbacks toe en zette het verhaal van Eva om van de verleden tijd en de tweede persoon, in de tegenwoordige tijd en in de eerste persoon.
Het verhaal van de oude vrouw op het spoor liet ik in de verleden tijd en de tweede persoon staan.

Oktober 2013 stuurde ik de gewijzigde versie op naar De Fontein. Nog diezelfde week kreeg ik een reactie: ‘Prachtig, prachtig, prachtig.’
Een externe corrector werd ingeschakeld waarna ik samen met de bureauredacteur van De Fontein de laatste wijzigingen aanbracht. Ondertussen werd er nagedacht over titel en omslag. De titel was het minste probleem. Via Zelfportet, het meisje, de vrouw en de trein  en Vandaag ga ik leven werd het uiteindelijk Lang zal ze leven, met als ondertitel: als het leven niet langer een feest is. 
De omslag had meer voeten in de aarde. De voorstellen waarmee de uitgever kwam, varianten op een meisje op de fiets richting spoorbaan, vond ik doorsnee en weinig poëtisch. Er werd gezocht naar een omslag met alleen belettering. Dat was al meer naar mijn zin, maar helemaal tevreden was ik ook daar niet mee.
In het boek speelt het zelfportret van de oude vrouw als achttienjarig meisje een belangrijke rol.  Zou daar de oplossing liggen voor een geschikt omslag?
Ik vroeg Annette het portret te schilderen. Leentje van Wirdum, een vormgeefster met wie ik eerder had samengewerkt o.a. met De man in de wolken, Het regent zonlicht en De liedjesalmanakken, ging met het portret aan de slag en maakte een omslag waarmee ik blij was.
Om commerciële redenen was de uitgever niet helemaal overtuigde. Er werd een compromis gevonden waarin een meisje het portret voor haar gezicht houdt.
Lang zal ze leven kon worden gedrukt, eind mei lag het boek in de winkel en was het woord aan de lezers en de recensenten.

Pjotr van Lenteren van de Volkskrant volstond met een twitterrecensie:
'Voor getrouwd zijn of samenwonen had ze geen talent.' Mooi, actueel, zwaar, licht: Koos Meinderts' jongerendebuut.’

Thomas de Veen van de NRC zweeg en Bas Maliepaard schreef in Trouw: 
‘het boek is (…) vooral een sensitief portret van Ida geworden. Eva’s belevenissen (…) zijn onderhoudend en levensecht, maar staan teveel in dienst van Ida’s verhaal.’

Jaap Friso liep niet over van enthousiasme. Op zijn boekenblog Jaapleest schrijft hij:
‘(…) er wordt teveel uitgelegd en herhaald. Het resultaat is een wat rommelig geheel waarin de zeggingskracht deels verloren gaat.’

Er waren ook tegengeluiden. Marjon Kok in haar bespreking in de GPD-bladen:
‘Als je zo kunt schrijven, ontroeren en inspireren tot discussie, verdien je een lang en gelukkig schrijversleven. Slingers voor Koos Meinderts!’

Annelies op Boekboetiek:
‘Lang zal ze leven is een aangrijpend verhaal over twee levens die, hoe verschillend ook, onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Op een voor jongeren erg toegankelijke manier kaart de auteur moeilijke onderwerpen als zelfmoord en overlijden aan. Een aanrader voor jonge en minder jonge lezers!’

Edward van de Vendel in zijn rubriek leestips:
‘Ik vond het prachtig vanwege het verhaal dat ertoe doet (…),de rustige plot, (…), de taal (zoals altijd bij Meinderts is die helder als glas, niet overdreven poëtisch, maar wel kleurrijk, én uitermate zorgvuldig), en het is prachtig vanwege de geloofwaardigheid (in de sterk gekozen details die zowel uit Eva's leven als uit Ida's leven gegeven worden trekt zich een overtuigend meisjes- alsook een overtuigend oude-dames-portret op).’

We zijn een half jaar verder, er zijn ruim 1700 exemplaren verkocht, Jungbrunnen uit Oostenrijk heeft de Duitse rechten gekocht en ik ben inmiddels bezig aan mijn tweede jeugdroman. Werktitel: Naakt door een weiland rennen.